ĐẶNG THÁI SƠN: TRƯỞNG THÀNH TỪ CUỘC THI PIANO QUỐC TẾ

Đặng Thái Sơn là một nghệ sĩ Steinway. Ông nổi danh sau khi đoạt giải nhất cuộc thi piano quốc tế Frédéric Chopin lần thứ X (tháng 10 năm 1980) ở Warsaw (Ba Lan). Đó là lần đầu tiên một nghệ sĩ dương cầm châu Á đoạt giải nhất tại cuộc thi này.

 

TIỂU SỬ

Đặng Thái Sơn sinh năm 1958, trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật. Cha ông là nhà thơ, nhạc sĩ Đặng Đình Hưng
còn mẹ ông là nghệ sĩ piano Thái Thị Liên. Từ bé, Đặng Thái Sơn học piano với mẹ.

Năm 1965, ông bắt đầu học nhạc tại Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam). Thời ấy, có những ngày ông phải sơ tán về nông thôn. Trường Âm nhạc Việt Nam phải vận chuyển đàn piano trên một chiếc xe do trâu kéo. Các học sinh phải xếp hàng để đợi đến lượt mình tập 20 phút mỗi ngày trên chiếc đàn piano xuống dây “quý giá” đó.

Năm 1970, mẹ ông là khách mời tại cuộc thi Chopin quốc tế tại Warsaw. Bản thân là một nghệ sĩ piano, bà đã mang về từ cuộc thi toàn bộ tổng phổ và bản ghi âm các tác phẩm của Chopin. Bản nhạc đầu tiên mà Đặng Thái Sơn nghe trong đời, bản ghi âm đầu tiên, là Chopin’s Piano Concerto in E minor trình diễn bởi Martha Argerich.

“Tôi đã rất ấn tượng. Tôi không có nhạc của Bach, Mozart hay Beethoven, chỉ có nhạc của Chopin.”

“Tôi ở với mẹ, và tôi đọc tổng phổ của Chopin, lặng lẽ trong bóng tối, chỉ sử dụng nến thắp sáng. Mẹ tôi chơi một số giai điệu ngắn cho tôi nghe – nocturnes và mazurkas. Tôi cảm thấy tất cả đều rất đẹp và tôi đã yêu thứ âm nhạc đó. Tôi đã học nhạc của Chopin cả ngày lẫn đêm, và từ đó tôi cảm nhận âm nhạc của Chopin đang chảy trong huyết quản của tôi.”

 

SỰ NGHIỆP

Đặng Thái Sơn được nhạc sĩ dương cầm Isaac Katz phát hiện vào năm 1974. Năm 1976, ông được nhận vào học tại Nhạc viện Quốc gia Tchaikovsky ở Moscow,
dưới sự hướng dẫn của Vladimir Natanson và Dmitry Alexandrovitch Bashkirov.

 

Giáo sư Vladimir Natanson và cậu học trò Đặng Thái Sơn tại Moscow (Liên Xô cũ) những năm 1980. Ảnh: Tư liệu Báo ảnh Việt Nam.

Tại cuộc thi piano quốc tế Frédéric Chopin lần thứ X (1980), Đặng Thái Sơn là một trong 3 thí sinh tới từ Nhạc viện Tchaikovsky ở Moscow.

“Hồ sơ dự thi của tôi gần như bị từ chối vì chẳng có gì cả, ngoài 2 dòng – sinh ra ở Hà Nội, Việt Nam và đang theo học tại Nhạc viện Moscow. Nhưng sau đó họ quyết định cho phép tôi dự thi vì 2 lý do. Thứ nhất, đó là lần đầu tiên có một thí sinh đến từ Việt Nam. Thứ hai, cũng vì tôi hiện là học viên tại nhạc viện Moscow, nên tôi chắc chắn không phải tay mơ mới biết chơi nhạc cụ (cười).”

Đấy cũng là lần đầu tiên ông được trải nghiệm độc tấu và trình diễn cùng dàn nhạc trước đông đảo khán giả đến vậy.

 

Đặng Thái Sơn trình diễn Chopin Etude in F major Op.10, No.8 tại cuộc thi piano quốc tế Frédéric Chopin lần thứ X (1980).
Nguồn: Kênh Youtube của Newtide 1980 .

“Trước đó tôi chưa bao giờ tham dự một buổi hòa nhạc lớn như thế, và tôi chẳng có lấy một bộ suit ra lẽ”, ông nói. “Để chuẩn bị cho vòng chung kết, ban tổ chức đã đặt may cho tôi một bộ suit phù hợp.” Đó là một bộ suit nhung đen mà ông không còn nữa.

Cuộc thi năm đó đã trở nên nổi tiếng trong lịch sử cuộc thi piano Chopin vì đây là lần đầu tiên một người châu Á đã đoạt giải nhất.

 

Mọi người sau đó thường hỏi tôi, “Làm thế nào mà ông chiến thắng trong cuộc thi vậy?” Và tôi chỉ đơn giản nói với họ, “Bởi vì tôi giống như một gã mới toanh trên sân khấu! (Cười). Đó là buổi biểu diễn trước công chúng đầu tiên của tôi và mọi thứ đều rất mới, rất mới mẻ và thuần khiết – tất cả chỉ diễn ra một lần.”

“Lúc đó tôi khá hồn nhiên và hơi mỏng manh (cười). Tôi đã gặp nhiều khó khăn và chúng thực sự không dễ dàng, mặc dù tôi không bao giờ mong đợi bất kỳ điều gì trong số này. Nhưng đối với tôi, điều quan trọng là tôi đã tự mình bước đi, đi chậm và cố gắng vượt lên. Tôi chưa từng nghĩ sẽ trở nên nổi tiếng
ngoài việc luôn để tâm đến các giá trị nghệ thuật, nhằm luôn cải thiện khả năng trình diễn piano.”

Sau khi đoạt giải, ông quay lại Moscow học tiếp và tốt nghiệp Nhạc viện Tchaikovky năm 1983. Sau khi tốt nghiệp, ông nhận lời mời sang giảng dạy tại Nhạc viện Kunitachi tại Tokyo (Nhật Bản).

Kể từ khi đoạt giải Chopin, ông đã trình diễn hầu như ở tất cả các phòng hòa nhạc nổi tiếng như Lincoln Center (New York), Jordan Hall (Boston), Barbican Centre (London), Salle Pleyel (Paris), Herkulessaal (München), Musikverein (Wein), Concertgebouw (Amsterdam),
Opera House Sydney (Sydney) và Suntory Hall (Tokyo).

 

Những bài trình diễn của ông thường là những bài nhạc dương cầm của Frédéric Chopin, hay là của những nhạc sĩ trường phái lãng mạn và ấn tượng, cũng như những bài nhạc hòa tấu dương cầm của hầu như tất cả những nhà soạn nhạc nổi tiếng (Beethoven, Chopin, Schumann, Grieg, Mozart, Rachmaninov,…).

Ông cũng đã tham gia trình diễn cùng các dàn nhạc lớn như Orchestre Symphonique de Montréal, BBC Philharmonic, Praha Symphony Orchestra, Moskva Philharmonic Orchestra cũng như Virtuosi of Moscow, Wiener Kammer Orchester, Orkiestra Filharmonii Narodowej w Warszawie và Sydney Symphony,… và đã thu âm tại Deutsche Grammophon, Melodia, Polskie Nagrania, CBS Sony và các hãng thu nhạc nổi tiếng khác.

 

NSND Đặng Thái Sơn và dàn giao hưởng Hàn Quốc, Tháng 01/2019.

 

“Ngày nay, các nghệ sĩ trẻ gặp rất nhiều khó khăn. Họ phải tham dự các cuộc thi để được công nhận và bắt đầu xây dựng sự nghiệp. Nhưng điều đó có thể rất gian nan. Đôi khi chiến thắng chỉ là may mắn. Hầu như không ai từng may mắn đoạt giải khi lần đầu tiên chơi piano trước đông đảo công chúng. Các giám khảo có thể không thích phong cách trình diễn của thí sinh. Hoặc nếu thí sinh biểu diễn vào cuối ngày, ban giám khảo thường rơi vào mệt mỏi và không đánh giá chính xác.”

 

ĐÓNG GÓP

Đặng Thái Sơn thường xuyên được mời tham dự các lớp master class trên khắp thế giới – chẳng hạn như lớp master class đặc biệt ở Berlin vào tháng 10 năm 1999, nơi ông dạy cùng với Murray Perahia và Vladimir Ashkenazy. Từ năm 2001, ông giảng dạy với tư cách là Giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Montreal (Canada.)

 

Lớp Master Class của nghệ sĩ Đặng Thái Sơn tại Cal State Fullerton School of Music, Tháng 03/2019.

 

Ông từng là thành viên ban giám khảo trong các cuộc thi uy tín như Cuộc thi Piano Chopin Quốc tế Warsaw (2005, 2010, 2015), Cleveland (Hoa Kỳ), Clara Haskil (Thụy Sĩ), Artur Rubinstein (Tel-Aviv), Hamamatsu, Sendai (Nhật Bản), Piano Master of Monte Carlo, Sviatoslav Richter (Moscow), Prague Spring International, Cuộc thi piano quốc tế Montreal và Cuộc thi piano quốc tế Ferruccio Busoni.

Trong mùa 2012-2013, ông đã lưu diễn vòng quanh thế giới với năm concerto của Beethoven, được gọi là Beethoven Marathon. Dự án khổng lồ này được giới chuyên môn đánh giá đạt được nhiều ý nghĩa nhất kể từ khi ông giành chiến thắng tại Cuộc thi Piano quốc tế Chopin ở Warsaw năm 1980.

 

VINH DANH

Năm 1984, Đặng Thái Sơn là một trong những nghệ sĩ đầu tiên được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân. Khi đó, ông mới 26 tuổi, và là nghệ sĩ nhân dân trẻ nhất khi được trao tặng danh hiệu này từ trước đến nay.

Sau 10 năm sống ở Nga (1977-1987), ông dạy nhạc tại Kunitachi Music College (Tokyo, Nhật Bản). Năm 1991, ông định cư tại Montréal, Canada và dạy ở Đại học Montréal. Từ năm 1995, cùng với mẹ, Đặng Thái Sơn đã nhập quốc tịch Canada. 

Năm 1999, Đặng Thái Sơn là nghệ sĩ piano duy nhất không phải là người Ba Lan được mời đến tham dự buổi hòa nhạc nhân kỷ niệm 150 năm ngày mất của Frédéric Chopin. Năm 2005, ông cũng chính là người Á Đông đầu tiên được chọn vào ban giám khảo Concours Chopin năm 2005.

 

Vào tháng 09/2018, Đặng Thái Sơn đã nhận được Huy chương vàng “Zasluzony Kulturze Gloria Artis” (Huy chương Công trạng cho Văn hóa) từ Bộ Văn hóa Ba Lan. Đây là phần thưởng cao quý nhất được trao cho một cá nhân vì những đóng góp nổi bật cho văn hóa và di sản quốc gia Ba Lan.

———-

Steinway Youth Piano Competition cũng là nơi phát hiện và là bệ phóng cho hàng loạt pianist tài năng, có thể kể đến như  Hồ Lê Đăng Khôi, Nguyễn Thế Vinh, Đỗ Hoàng Linh Chi và Nguyễn Lê Bình Anh. Từ cuộc thi này, nhiều nghệ sĩ trẻ cũng đang trau dồi kỹ năng trên con đường trở thành ngôi sao lớn. 

 

Bạn đã đăng ký cuộc thi Steinway chưa? Đăng ký TẠI ĐÂY nhé.

 

 

NGUỒN THAM KHẢO:

Bài viết sử dụng nhiều trích đoạn từ các nguồn tham khảo sau:

Wikipedia (2020). Đặng Thái Sơn, Wikipedia

Đặng Thái Sơn (2020). Tiểu sử Đặng Thái Sơn, website dangthaison.vn

Peter Robb (2017). Master Piano Recital Series: Dang Thai Son’s musical journey finds freedom in Montreal, website artsfile.ca

Elijah (2011). Dang Thai Son, website thecounterpoints.com

Phan Nguyên (2015). Đặng Thái Sơn, website phannguyenartist.blogspot.com.

 

Hình ảnh:

Steinway & Sons (2020). Steinway Artist: Dang Thai Son, website Steinway & Sons.

Steinway & Sons Việt Thương (2020). Steinway Artits Đặng Thái Sơn tham gia buổi hòa nhạc Việt – Hàn đón năm mới, website steinway.vn

Đặng Thái Sơn (2020). Tiểu sử Đặng Thái Sơn, website dangthaison.vn

Thảo Vy, Trần Thanh Giang, Trần Định (2016). “Huyền thoại” dương cầm Đặng Thái Sơn, Báo Ảnh Việt Nam.

Thiện Minh (2019). Hà Nội đêm lắng đọng cùng NSND Đặng Thái Sơn và dàn giao hưởng Hàn Quốc, website baomoi.com

Báo Thể Thao và Văn Hóa (2018). Ba Lan trao tặng NSND Đặng Thái Sơn giải thưởng cao quý nhất về văn hóa, website thethaovanhoa.vn

Cal State Fullerton School of Music (2019). Piano Masterclass with Dang Thai Son last week, Twitter Cal State Fullerton School of Music.